Korupcja stanowi poważny problem społeczny, który negatywnie wpływa na zaufanie obywateli do instytucji publicznych, hamuje rozwój gospodarczy i prowadzi do nierówności społecznych. W Polsce, jak w wielu innych krajach, istnieje potrzeba systematycznego i metodycznego podejścia do analizy aktów prawnych pod kątem potencjalnych zagrożeń korupcyjnych.
Projekt odpowiadał na wyzwania związane z brakiem spójnych i ogólnodostępnych narzędzi do przeprowadzania antykorupcyjnej analizy aktów prawnych. Dotychczasowe metody były często rozproszone, mało skuteczne i nie były powszechnie dostępne dla obywateli i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Brak takich narzędzi utrudniał skuteczne monitorowanie i przeciwdziałanie korupcji w procesie legislacyjnym.
Zauważaliśmy też potrzebę edukacji i zwiększenia świadomości wśród obywateli, urzędników i przedstawicieli różnych instytucji na temat znaczenia transparentności w procesie tworzenia prawa a także wzmocnienia kompetencji osób zaangażowanych w przeciwdziałanie korupcji.
Współczesne społeczeństwa borykają się z problemami wynikającymi z niedostatecznej przejrzystości i rozliczalności w administracji publicznej. Korupcja często prowadzi do marnotrawienia publicznych funduszy, obniżenia jakości usług publicznych oraz niesprawiedliwości społecznej. Dlatego też chcieliśmy stworzyć publicznie dostępną metodykę antykorupcyjnej analizy aktów prawnych i tym samym wesprzeć działania obywatelskie oraz aktywność organizacji społecznych w monitorowaniu i wpływaniu na proces legislacyjny, co w dłuższej perspektywie przyczynia się do budowania bardziej transparentnego i uczciwego państwa.
Jednym z pierwszych działań w projekcie było przygotowanie dwóch analiz międzynarodowych rozwiązań dotyczących antykorupcyjnej analizy aktów prawnych. Te analizy, dostępne na stronie internetowej naszej fundacji, stanowiły podstawę do opracowania polskiej metodyki.
Następnie, na bazie tych analiz i wiedzy eksperckiej, opracowaliśmy wstępną wersję polskiej metodyki antykorupcyjnej analizy aktów prawnych. Metodyka ta została udostępniona publicznie na stronie internetowej projektu oraz była szczegółowo omawiana podczas webinariów i szkoleń.
Kolejnym ważnym działaniem było opracowanie 10 ekspertyz antykorupcyjnych dotyczących różnych aktów prawnych. Wśród nich znalazły się m.in. projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, ustawa o dodatku węglowym, uchwały Sejmiku Województwa Mazowieckiego oraz Zarządu Województwa Łódzkiego. Ekspertyzy te zostały przesłane do odpowiednich podmiotów odpowiedzialnych za te przepisy oraz zamieszczone na stronie internetowej projektu.
Na bazie tych działań, a także przeprowadzonego pilotażu 10 ekspertyz aktów prawnych oraz zgłoszonych uwag, opracowaliśmy ostateczną wersję metodyki antykorupcyjnej analizy aktów prawnych, którą udostępniliśmy uczestnikom webinariów i szkoleń.
Projekt zakończyliśmy konferencją podsumowującą, a wysoka frekwencja świadczy o dużym zainteresowaniu wynikami projektu.
W ramach działań informacyjnych utworzyliśmy podstronę projektu na stronie fundacji, przygotowaliśmy broszurę informacyjną oraz uruchomiliśmy infolinię informacyjną. Przeprowadziliśmy również kampanię informacyjną w mediach społecznościowych.
Projekt osiągnął znaczące rezultaty koncentrując się na zwiększeniu przejrzystości i eliminacji korupcjogennych przepisów w polskim systemie prawnym.
Przede wszystkim, opracowana i udostępniona publicznie metodyka antykorupcyjna analizy aktów prawnych stanowi nowoczesne narzędzie do monitorowania i analizowania przepisów prawa pod kątem ich potencjalnej korupcjogenności.
Efektem bezpośrednim projektu było zwiększenie świadomości i wiedzy uczestników na temat istniejących metodologii antykorupcyjnych oraz możliwości ich zastosowania w Polsce. Wzrost wiedzy uczestników na temat światowych rozwiązań osiągnął wskaźnik 92,8%, a kompetencji w zakresie przeciwdziałania korupcji – 87,6%. Projekt znacznie przekroczył zakładane wskaźniki, co świadczy o wysokiej skuteczności działań edukacyjnych.
Dzięki działaniom projektowym mieliśmy także wpływ na konkretne akty prawne poprzez opracowanie 10 antykorupcyjnych ekspertyz, które zostały przesłane do odpowiednich podmiotów oraz udostępnione publicznie. Ekspertyzy te wpłynęły na większą transparentność i umożliwiły zgłaszanie uwag do przepisów, co jest kluczowe dla poprawy jakości legislacji.
Przeprowadzone webinary i szkolenia przyczyniły się do podniesienia kompetencji i świadomości w zakresie antykorupcyjnej analizy aktów prawnych wśród szerokiej grupy odbiorców.
Grupami odbiorców projektu były zarówno instytucje publiczne, jak i obywatele. Wśród instytucji znalazły się Sejm, Senat, Kancelaria Prezydenta, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Rządowe Centrum Legislacji, różne ministerstwa, Krajowa Szkoła Administracji Publicznej oraz urzędy miast i sejmiki wojewódzkie. Te instytucje otrzymały metodykę i ekspertyzy, co miało na celu nie tylko edukację, ale także zaangażowanie ich w procesy legislacyjne.
Udział obywateli i organizacji społecznych, którzy uczestniczyli w webinariach, szkoleniach oraz konferencji, wpłynął na zwiększenie zaangażowania obywatelskiego i wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego w monitorowaniu i wpływaniu na proces tworzenia prawa.
