Oslo Pride AS, Oslo, Norwegia
Tęczowe Opole, Opole, Polska
Wolność zgromadzeń jest jednym z fundamentalnych praw człowieka, więc każde jej naruszenie jest niepokojącym sygnałem. Policja i samorząd często wykorzystują pozycje siły oraz niewiedzę organizatorów. Powszechne jest uniemożliwianie zgromadzeń spontanicznych, uznaniowość w rejestracji zgromadzeń cyklicznych lub zakaz używania nagłośnienia. Jak pokazuje nam doświadczenie, zakazy zgromadzeń nieproporcjonalnie często uderzają w grupy dyskryminowane – od 2018 kilkanaście Marszy Równości w Polsce zostało zakazanych. Uznano, że dotychczasowa analiza wolności zgromadzeń w Polsce jest niepełna i wymaga pogłębienia o sytuację poza Warszawą oraz nierówne traktowanie zgromadzeń.
Monitoring skupiał się na trzech aktorach – organizatorach zgromadzeń, samorządach oraz policji. Zbadałyśmy praktyki i postawy policji oraz samorządów względem wolności zgromadzeń, a następnie skonfrontowałyśmy je z doświadczeniami organizatorów demonstracji dotyczących praw człowieka. Przeanalizowałyśmy setki stron internetowych instytucji, Biuletynów Informacji Publicznej, jak i odpowiedzi na wnioski o dostęp do informacji publicznej (JST i policja) oraz doniesienia medialne o zgromadzeniach z ostatnich kilku lat. To wszystko pozwoliło nam określić największe wyzwania i problemy dla realizowania tej swobody obywatelskiej.
Przede wszystkim jednak zbadałyśmy doświadczenia i potrzeby, w tym dobre i złe praktyki – wraz z siecią organizatorów zgromadzeń oraz zagranicznym partnerami. Opracowany został obszerny raport, opisujący wspomniane doświadczenia, w którym znalazły się także wzmacniające rzecznictwo w tym temacie rekomendacje i standardy na rzecz gwarancji wolności zgromadzeń. Premierze raportu towarzyszył kongres o wolności zgromadzeń, który zgromadził ponad sto osób.
W trakcie trwania projektu obserwowaliśmy dziesiątki zgromadzeń, rozmawiałyśmy z setkami osób, zarówno zaangażowanych w organizowanie protestów, jak i w nich uczestniczących. Pytaliśmy o ich doświadczenia, opinie, ale także potrzeby. O to czy czują się bezpiecznie i czego potrzebują, by prawo do wolności zgromadzeń móc realizować.
Projekt zakończył się sukcesem. Dzięki zebranym danym, prowadzono skuteczne rzecznictwo. Dwójka członków zespołu projektowego została zaproszona do rady przy MSWiA dotyczących nowych standardów dla służb, ze szczególnym uwzględnieniem wolności zgromadzeń i rozliczenia ich naruszeń. Dodatkowo ponad sto organizacji pogłębiło swoją wiedzę na temat prawa do demonstracji.
